Polşa-Ukrayna münasibəti bir mübahisə səbəbindən təhlükə altında - FT

Qaynarinfo xəbər verir ki, bu barədə "Financial Times” yazır.

Xatırladılır ki, sağçı müxalifət partiyası "Hüquq və ədalət”in (PiS) dəstəklədiyi prezident Karol Navrotski bu ayın əvvəlində vəzifəyə başlayıb və dərhal qanunlara, xüsusilə də ukraynalı qaçqınlara güzəştlərlə bağlı layihələrə veto qoyub. O həmçinin xarici siyasətə kimin rəhbərlik etməli olduğu və Donald Trampın həmsöhbətinin kim olacağı məsələsində Tuskla qarşıdurmaya gedib.

Bundan başqa, Navrotski gələn həftə Vaşinqtona səfər etməyi və Tramp ilə ilk rəsmi görüşünü keçirməyi planlaşdırır. FT-nin yazdığına görə, Tusk ilə Navrotski arasında xaricdə kimin təmsilçi olması ilə bağlı çəkişmə nəticəsində Polşa Ağ Evdə keçirilən, Ukrayna prezidenti Vladimir Zelenskinin də qatıldığı Avropa liderlərinin toplantısında iştirak etməyib.

"Ən azı vəzifələri bölüşmək olardı: Tusk Avropa tərəfdaşları ilə, Navrotski isə ABŞ administrasiyası ilə məşğul olardı. Bunun əvəzinə anlaşılmazlıqlar və hakimiyyət uğrunda mübarizə müşahidə edirik ki, bu da məndə Polşanın xarici siyasəti, o cümlədən Ukraynaya münasibəti barədə böyük narahatlıq yaradır”, – deyə Polşa Elmlər Akademiyasının siyasət üzrə professoru Monika Sus bildirib.

Yan Koxanovski Universitetinin (Kielce) politologiya professoru Aqneşka Kasinskaya-Metrika isə qeyd edib ki, siyasətdə yeni olan Navrotski "böyük ambisiyalara” sahibdir və iki müddət prezident olmaq istəyir. Onun sözlərinə görə, Tusk ciddi problemlərlə üzləşib – dəstəyi azalır, vədləri yerinə yetirilmir, Navrotski isə hər qanunu bloklayır.

Navrotski həmçinin külək enerjisi və qazla bağlı qanuna da veto qoyub, halbuki Tusk hökuməti həmin qanunvericiliyi Avropa İttifaqının qaydalarına uyğunlaşdırmaq üçün dəyişmişdi.

FT izah edir ki, bu qarşıdurma Tusk üçün ciddi çətinliklər yaradır: o, etimad səsverməsindən çıxsa da, hökumətində dəyişikliklər etsə də, prezident seçkisində məğlubiyyətdən sonra düşərgəsindəki gərginliyi azaltmaq istəyini reallaşdıra bilmir.

Eyni zamanda, Navrotskinin komandası da problemlərlə üz-üzədir. Onlardan biri bir sıra cinayət işləridir. Keçən həftə prokurorluq onun yaxın tərəfdarı Slavomir Tsenkeviçə ittiham irəli sürüb. O, iddiaya görə, 2023-cü il seçkiləri ərəfəsində PiS tərəfindən Tusku gözdən salmaq üçün gizli məlumatların sızdırılmasında iştirak edib. Həmin vaxt Tsenkeviç Hərbi Tarix İnstitutuna rəhbərlik edirdi, yaxınlarda isə Navrotski onu Polşanın Milli Təhlükəsizlik Bürosunun rəhbəri təyin edib. Tsenkeviç və digər təqsirləndirilənlər, o cümlədən PiS-dən keçmiş müdafiə naziri Marius Blaszçak özlərini günahkar hesab etmirlər.

Navrotski ilə Tusk arasında gərginlik 2026-cı ilin büdcəsi ilə bağlı məsələdə də artır. Hökumət rekord hərbi xərcləri saxlamağa çalışır, amma eyni zamanda Aİ-nin fiskal qaydalarını pozmamaq istəyir. Çərşənbə günü keçirilən gərgin görüşdə Navrotski büdcə vəziyyətini "təhlükəli” adlandırıb.

Tusk parlamentdə çoxluğa malik olsa da və prezidentin büdcəyə veto qoymaq hüququ olmasa da, Navrotski onu PiS tərəfindən təyin edilmiş hakimlərin üstünlük təşkil etdiyi Konstitusiya Məhkəməsinə göndərə bilər.

"Navrotskinin məqsədi bu hökuməti məhv etməkdir və büdcənin qəbulundan imtina bunun getdikcə daha real olmasına yol açacaq”, – deyə Kasinskaya-Metrika bildirib.

Daha əvvəl məlum olub ki, ukraynalı qaçqınlara yardım qanununa vetonu polyakların çoxu dəstəkləyib: respondentlərin 59,8%-i qərarı müsbət qiymətləndirib, 25,4%-i əks fikir bildirib, 14,7%-i isə "bilmirəm/çətin sual” cavabını seçib.

Həmçinin iddia olunurdu ki, bu veto Ukrayna üçün Starlink maliyyələşməsini dayandıra bilər. Lakin prezident administrasiyasının rəhbəri Zbiqnev Boqutski bunun baş verməyəcəyini bəyan edib.

Onun sözlərinə görə, "Prezident Navrotskinin vetosu Ukraynada Starlink internetini söndürməyəcək, çünki bu xərclər mövcud qanunvericiliyə əsasən maliyyələşdirilir və prezidentin Seymə təqdim etdiyi qanun layihəsi status-kvonu qoruyur. Sadəcə bu təşəbbüsün sentyabrda Polşa parlamentində tez bir zamanda nəzərdən keçirilməsi kifayətdir”.